Ciekawostki o Armenii – pierwsi chrześcijanie i najstarsze winnice

Armenia to fascynujący kraj o bogatej historii i kulturze, który wciąż pozostaje nieodkryty przez wielu turystów. Położona na pograniczu Europy i Azji, w regionie Kaukazu, Armenia oferuje swoim gościom niezwykłe doświadczenia, malownicze krajobrazy oraz wyjątkową gościnność mieszkańców. Poniżej przedstawiamy najciekawsze informacje o tym kraju, które mogą zainspirować Cię do zaplanowania podróży w to niezwykłe miejsce. Ciekawostki o Armenii to prawdziwa kopalnia inspiracji dla miłośników historii, kultury i przyrody.

Ciekawostki o Armenii

• Pochodzenie nazwy kraju: Nazwa „Armenia” wywodzi się od „Hajka”, mitycznego patriarchy, który według wierzeń był potomkiem Noego, symbolizującego głębokie historyczne korzenie narodu.
• Pierwszy chrześcijański kraj: Armenia była pierwszym krajem na świecie, który przyjął chrześcijaństwo jako religię państwową w 301 roku n.e., co czyni ją pionierem w historii chrześcijaństwa.
• Najstarsza winiarnia: Najstarsza znana winiarnia została odkryta w armeńskiej jaskini Areni, datowana na ponad 6100 lat temu, co dowodzi, że Ormianie cieszyli się winem od tysiącleci.
• Wiek Erywania: Erywań, stolica Armenii, jest starszy od Rzymu, założony w 782 roku p.n.e., co czyni go jednym z najstarszych nieprzerwanie zamieszkałych miast na świecie.
• Unikalny alfabet: Alfabet ormiański został stworzony w 405 roku n.e. przez Mesropa Masztoca i składa się z 36 liter. Wielu Ormian z dumą eksponuje go w swoich domach.
• Szachy w programie nauczania: Szachy są obowiązkowym przedmiotem w armeńskich szkołach, co odzwierciedla silną tradycję doskonałości szachowej w tym kraju.
• Góra Ararat: Choć góra Ararat znajduje się obecnie w Turcji, pozostaje narodowym symbolem Armenii i jest często przedstawiana w sztuce i literaturze.
• Chleb lawasz: Tradycyjny ormiański płaski chleb lawasz został wpisany na listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO w 2014 roku, ukazując jego kulturowe znaczenie.
• Najdłuższa kolejka linowa na świecie: „Skrzydła Tatewu” to najdłuższa bezprzesiadkowa kolejka linowa na świecie o długości 5752 metrów, oferująca zapierające dech w piersiach widoki na wąwóz Worotan.
• Zabytki historyczne: Armenia może pochwalić się około 25 000 zabytków historycznych i kulturowych, co przyniosło jej przydomek „muzeum pod gołym niebem”.
• Najstarszy skórzany but: Najstarszy na świecie skórzany but, datowany na 5500 lat temu, został znaleziony w armeńskiej jaskini Areni, wypchany trawą dla izolacji.
• Pijalne fontanny: W Erywaniu wiele publicznych fontann dostarcza świeżą wodę pitną, pozwalając mieszkańcom bezpośrednio gasić pragnienie.
• Populacja diaspory: Za granicą mieszka więcej Ormian niż w samej Armenii – około 6 milionów w porównaniu do około 3 milionów w kraju.
• Znaczenie flagi Armenii: Czerwony kolor reprezentuje krew przelaną przez Ormian w ciągu historii, niebieski symbolizuje niebo i nadzieję na przyszły pokój, a pomarańczowy oznacza odwagę i pracę.
• Starożytna cywilizacja: Historia Armenii sięga co najmniej 12 000 lat p.n.e., co czyni ją jedną z najstarszych cywilizacji na świecie obok Egiptu i Chin.
• Jezioro Sewan: Jezioro Sewan jest jednym z największych jezior słodkowodnych w Eurazji i znajduje się na wysokości około 1900 metrów nad poziomem morza.
• Tigran Petrosjan: Ormiański szachista, który został mistrzem świata w latach 1963-1969; jego dziedzictwo nadal inspiruje nowe pokolenia entuzjastów szachów.
• Historyczny Jedwabny Szlak: Armenia była częścią starożytnego Jedwabnego Szlaku handlowego łączącego Europę z Azją, wzbogacając jej kulturę poprzez handel.
• Unikalna kuchnia: Kuchnia ormiańska oferuje wyjątkowe dania, takie jak chorowac (barbecue), dolma (nadziewane liście winogron) i różne rodzaje chleba lawasz.
• Narodowe instrumenty: Duduk to tradycyjny ormiański instrument dęty wykonany z drewna morelowego; jego melancholijny dźwięk jest rozpoznawany na całym świecie.
• Przydomek Erywania „Różowe Miasto”: Erywań jest często nazywany „Różowym Miastem” ze względu na budynki wykonane z różowego kamienia tufowego pochodzenia wulkanicznego.
• Pierwszy kościół państwowy: Katedra Eczmiadzyn jest uważana za jeden z najstarszych kościołów na świecie i służy jako duchowe centrum dla Ormian na całym świecie.
• Ormiański dzbanek do kawy (dżezwa): Kawa jest tradycyjnie parzona przy użyciu specjalnego naczynia zwanego dżezwa; jest to nieodłączny element gościnności w kulturze ormiańskiej.
• Tajemnicze kamienie Karahundż: Znane jako „ormiański Stonehenge”, te starożytne kamienie liczą tysiące lat; ich przeznaczenie pozostaje tajemnicą do dziś!
• Narodowa rasa psów – owczarek kaukaski: Ta duża rasa jest znana ze swojej opiekuńczej natury; historycznie była wykorzystywana do ochrony zwierząt gospodarskich przed drapieżnikami.
• Słynne morele: Uważa się, że morela pochodzi właśnie z Armenii; stąd często nazywana jest „ormiańskim jabłkiem”.
• Ormiańska kultura kawowa: Kawa stanowi znaczącą część kultury ormiańskiej; często podawana jest ze słodkościami podczas spotkań towarzyskich.
• Znaczenie rodzinnych spotkań: Spotkania rodzinne są kluczowym elementem kultury ormiańskiej; posiłki to często wyszukane wydarzenia, które gromadzą razem dalekie rodziny podczas celebracji czy świąt.
• Słynne rzeźby w kamieniu: Ormiańskie rzeźby w kamieniu są znane z ich skomplikowanych wzorów i historycznego znaczenia, znajdujących się na krzyżach kamiennych zwanych chaczkarami.
• Unikalne praktyki kulinarne: Tradycyjne metody gotowania obejmują używanie glinianych pieców zwanych tonir do pieczenia chleba i przygotowywania mięs.

Czytaj też: Ciekawostki o Azerbejdżanie: Kraina Ognia i Starożytnych Tradycji

Armenia – podstawowe informacje

Stolica Armenii – Erywań jest sercem kraju, z populacją wynoszącą około 1 miliona mieszkańców. To jedno z najstarszych nieprzerwanie zamieszkałych miast na świecie, założone w 782 roku p.n.e. Miasto znane jest z pięknej architektury, licznych muzeów, parków i tętniących życiem kawiarni. Centralny plac Republiki z „Śpiewającymi Fontannami” to jedno z najważniejszych miejsc w stolicy.

Język ormiański należy do indoeuropejskiej rodziny językowej, ale tworzy własną, unikalną gałąź. Posiada własny alfabet stworzony w 405 roku przez Mesropa Masztoca, składający się z 36 liter (obecnie 39). Dla wielu Ormian ich alfabet jest nie tylko narzędziem komunikacji, ale również symbolem narodowej tożsamości i dumy. W Armenii używany jest głównie język ormiański, choć wielu mieszkańców dobrze posługuje się również rosyjskim. W obszarach turystycznych można spotkać osoby mówiące po angielsku.

Flaga Armenii składa się z trzech poziomych pasów o równej szerokości: czerwonego (na górze), niebieskiego (w środku) i pomarańczowego (na dole). Czerwony symbolizuje krew przelaną przez Ormian walczących o niepodległość i przetrwanie narodu, niebieski oznacza czyste niebo nad krajem oraz nadzieję na pokojową przyszłość, a pomarańczowy (określany też jako morelowy) reprezentuje odwagę, ciężką pracę i umiłowanie wolności narodu ormiańskiego. Oficjalnie flaga została przyjęta 24 sierpnia 1990 roku, przed formalnym odzyskaniem niepodległości od Związku Radzieckiego.

Na co uważać w Armenii

Napięcia geopolityczne – Armenia znajduje się w regionie o skomplikowanej sytuacji politycznej. Konflikty z sąsiednim Azerbejdżanem o sporny region Górskiego Karabachu mogą wpływać na bezpieczeństwo w niektórych rejonach przygranicznych. Przed podróżą warto sprawdzić aktualne ostrzeżenia MSZ dotyczące tych terenów. Generalnie jednak centrum kraju i główne miasta turystyczne są bezpieczne dla odwiedzających.

Stan dróg i transport – Infrastruktura drogowa w Armenii, szczególnie poza głównymi miastami, może być w słabym stanie. Podróżując po kraju, warto wynająć samochód terenowy lub korzystać z usług lokalnych kierowców znających teren. Jazda w górach może być wyzwaniem, zwłaszcza zimą, gdy drogi są śliskie lub zablokowane przez śnieg. Publiczny transport między mniejszymi miejscowościami bywa nieregularny, dlatego warto dokładnie zaplanować podróż.

Bariera językowa – Poza głównymi atrakcjami turystycznymi i dużymi miastami, znajomość języków obcych może być ograniczona. Warto nauczyć się podstawowych zwrotów w języku ormiańskim lub rosyjskim, który jest tam powszechnie używany jako drugi język. Dobrym pomysłem jest także zainstalowanie aplikacji do tłumaczenia w telefonie lub zabranie ze sobą małego słowniczka.

Wysokość nad poziomem morza – Armenia to kraj górski, a wiele atrakcji turystycznych znajduje się na znacznych wysokościach. Osoby wrażliwe na zmiany ciśnienia atmosferycznego mogą doświadczać objawów choroby wysokościowej. Warto zaaklimatyzować się przez kilka dni w Erywaniu (około 1000 m n.p.m.) przed wyruszeniem na wyżej położone tereny, jak okolice jeziora Sewan (około 1900 m n.p.m.).

Woda z kranu – Choć woda w fontannach w Erywaniu jest generalnie zdatna do picia, w niektórych regionach kraju jakość wody z kranu może być różna. W mniejszych miejscowościach lub na terenach wiejskich bezpieczniej jest pić wodę butelkowaną lub przegotowaną.

Pogoda i wahania temperatur – Klimat Armenii charakteryzuje się gorącymi, suchymi latami i zimnymi zimami. Różnice temperatur między dniem a nocą mogą być znaczne, szczególnie w regionach górskich. Nawet latem wieczory mogą być chłodne, dlatego warto zabrać ze sobą cieplejsze ubrania. Zimą natomiast należy przygotować się na niskie temperatury i ewentualne opady śniegu, które mogą utrudniać podróżowanie.

Armenia – co warto kupić

• Ormiańska brandy (koniak) – Armenia słynie z produkcji wysokiej jakości brandy. Najbardziej znana marka to „Ararat”, produkowana w Erywaniu od 1887 roku.
• Ręcznie tkane dywany – Tradycyjne ormiańskie dywany są cenione na całym świecie za swoje wzory i jakość wykonania. Każdy region ma charakterystyczne motywy i techniki tkania.
• Wyroby z obsydianu – Czarne szkliste kamienie wulkaniczne są przetwarzane na biżuterię, figurki i inne pamiątki. Armenia posiada jedne z największych złóż obsydianu na świecie.
• Duduk – Tradycyjny ormiański instrument dęty wykonany z drewna morelowego, którego melancholijny dźwięk jest charakterystyczny dla kultury tego kraju.
• Lawasz i inne produkty spożywcze – Ormiański chleb lawasz w formie do transportu, lokalne herbaty ziołowe, suszone owoce (szczególnie morele), orzechy i lokalne przyprawy.
• Chaczkary (miniatury) – Miniaturowe repliki tradycyjnych ormiańskich krzyży kamiennych z unikalnymi wzorami, które są symbolem kultury ormiańskiej.
• Biżuteria z granatów – Armenia słynie z pięknej biżuterii wykonanej z czerwonych granatów, które są uważane za symbol kraju.
• Wyroby ceramiczne – Kolorowa ceramika z typowymi ormiańskimi wzorami, od praktycznych naczyń kuchennych po ozdobne przedmioty.
• Rękodzieło z drewna morelowego – Różnorodne przedmioty, od przyborów kuchennych po szkatułki, wykonane z drewna morelowego, które jest cenione w Armenii.
• Ormiańskie wino – Wino z lokalnych winogron, które nawiązuje do tradycji winiarskich sięgających tysięcy lat wstecz.

Podsumowanie

Odwiedzając ten fascynujący kraj na Kaukazie, doświadczysz niezwykłej mieszanki pradawnych tradycji i współczesnej kultury, która na długo pozostanie w Twojej pamięci.